Turkije streed in jaren ’50 al tegen racisme tegen Afro-Amerikanen

  • Gedeeld op
Turks.nl Redactie

Vandaag is het Martin Luther Kingdag. In de VS herdenkt men de strijd van King tegen het racisme tegen Afro-Amerikanen. Vandaag de dag is racisme een groot taboe in de VS, maar Turken streden tegen racisme in de VS  vóórdat het ‘populair’ werd.

Tot 1964 hanteerden veel Amerikaanse staten rassenscheiding. Witte Amerikanen en Afro-Amerikanen moesten destijds gescheiden leven. In de praktijk betekende dat dat Afro-Amerikanen minder rechten kregen dat blanke Amerikanen. Hoofdrolspeler in die strijd was Martin Luther King, een dominee en prominent lid van de Amerikaanse burgerrechtenbeweging.

Turkije was een uitzondering. In de jaren ’50 zorgde een evenement voor Afro-Amerikanen in de Turkse ambassade in Washington voor een diplomatieke crisis tussen beide landen. De Amerikaanse Senaat waarschuwde Turken de Afro-Amerikanen niet toe te laten tot hun ambassade. De Amerikaanse viceminister van Buitenlandse Zaken adviseerde daarop de Turken om de Afro-Amerikanen vanuit de achterdeur binnen te laten, maar de Turken weigerden.

Toenmalig ambassadeur Münir Ertegün reageerde door te zeggen dat alle gasten van Turkije gelijk zouden worden behandeld en allen door de voordeur naar binnen zouden gaan. De Amerikaanse politie arresteerde daarop de zoon van de ambassadeur, Ahmet Ertegün, voor het schenden van de rassenscheidingswetten in Annapolis.

De Turkse ambassade werd destijds gebruikt als gebouw voor jazz concerten in Washington, omdat de Nationale Journalistenclub weigerde jazz concerten te hosten van Ahmet Ertegün. De reden? De concerten zouden toegankelijk zijn voor Afro-Amerikanen.

Karsu Dönmez

De Turkse-Nederlandse zangeres Karsu Dönmez gaat dit jaar de theaters in met het nieuwe programma Karsu plays Atlantic Records. Daarin vertelt ze aan de hand van muziek het verhaal van Ahmet Ertegün, oprichter van het legendarische platenlabel Atlantic Records en zoon van de toenmalig ambassadeur van Turkije in de VS.

Karsu Dönmez was geraakt door het verhaal van de Turkse ambassadeurszoon Ahmet Ertegün, die Atlantic Records in 1947 oprichtte en samen met topproducer Jerry Wexler uitbouwde tot het legendarische rhythm ’n’ blues- en soullabel. De lijst van artiesten die onder contract stonden is indrukwekkend, van Aretha Franklin en Ray Charles tot Otis Redding en Sam & Dave, en van Iron Butterfly en Led Zeppelin tot Charles Mingus en Rumer. De indrukwekkende box Atlantic Rhythm and Blues 1974-1974 laat zich beluisteren als de oerknal van moderne zwarte muziek. Verplichte kost eigenlijk voor iedere muzikant en muziekliefhebber. Toch was het zeker in die naoorlogse jaren in Amerika niet vanzelfsprekend dat de grenzen tussen zwart en wit werden genegeerd.

Karsu heeft opgetreden op de plek waar het voor jonge Ertegün allemaal begon. Een ruimte in de villa van zijn vader, de allereerste Turkse ambassadeur in de Verenigde Staten, in Washington. In dat zaaltje organiseerde Ertegün concerten van onder meer Duke Ellington en Ella Fitzgerald en daar hoorde Karsu voor het eerst Ertegüns verhaal. Ze zag direct de importantie. Een buitenstaander, iemand uit een andere cultuur, die lak heeft aan opgelegde conventies. Iemand die wil verbinden met muziek. Ertegün lette niet op huidskleur, sekse of seksuele geaardheid. Iedereen kwam bij hem letterlijk door de voordeur naar binnen.

Met Karsu plays Atlantic Records (regie: Leoni Jansen) vertelt de zangeres en pianiste voor het eerst echt een verhaal aan de hand van een concert. Een voor Nederland relatief onbekend verhaal, maar een verhaal van grote relevantie. Het verhaal van Ahmet Ertegün en de beginjaren van Atlantic Records.

Karsu plays Atlantic Records is vanaf februari 2018 te zien in een groot aantal zalen.

Tags