Nog steeds een zwevende kiezer? Lees dan dit artikel!

In Nederland stemmen een paar honderdduizend Turken tussen 5 en 9 april voor het Turks referendum. Maar wat houdt dat referendum nou precies in?

Houding politieke partijen

In Turkije is er al snel een ‘ja-kamp’ en ‘nee-kamp’ ontstaan over het referendum. Het ‘ja-kamp’ bestaat uit de AKP (regeringspartij), MHP (nationalisten), HüdaPar (islamististisch-Koerdisch) en BBP (islamistisch-nationalistisch).

Het ‘nee-kamp’ bestaat uit CHP (seculiere oppositie), HDP (pro-Koerdische oppositie), Saadet Partisi (islamisten), Vatan Partisi (communistische nationalisten) en Anavatan Partisi (conservatief).

Argumenten

Het ‘ja-kamp’ beweert dat dankzij het referendum het land beter bestuurbaar, groter en machtiger zal worden. Het ‘nee-kamp’ beweert echter dat met de nieuwe grondwet, Turkije langzamerhand richting een dictatuur gaat. Ze verwijzen hiermee naar het presidentieel systeem, waarbij de president, die nu nog een ceremoniële rol heeft, meer macht krijgt.

Referendum

De regelgeving over rechters verandert. Naast het feit dat ze onpartijdig moeten zijn, moeten rechters ook onafhankelijk zijn.
De zetels in het parlement worden verhoogd van 550 naar 600.
Minimale leeftijd om verkozen te worden wordt verlaagd van 25 naar 18 jaar.
Verkiezingen worden niet om de 4 jaar, maar om de 5 jaar gehouden worden. In de nieuwe vorm van de verkiezingen worden de president, de gemeentes en het parlement in één verkiezing verkozen.
In de nieuwe grondwet zijn de taken van het parlement als volgt opgesomd:
- Wetten- maken, wijzigen en opheffen.
- Begroting bespreken en aannemen.
- Bepalen over de gelddruk en oorlogsverklaringen.
- Internationale verdragen accepteren.
- Bij 3/5e van de stemmen kan een generaal- of speciaal pardon worden afgegeven.
- De overige bevoegdheden die zijn opgesomd in de grondwet gebruiken en vervullen.
Parlementariërs mogen onderzoek instellen naar de ministers, maar mogen hen niet meer ter verantwoording oproepen.
De president hoeft niet meer onpartijdig te zijn, maar mag lid worden van een politieke partij.
Overgang van parlementair systeem naar presidentieel systeem.
- De titel van president verandert naar staatspresident
- De functie van premier gaat op in het nieuwe staatspresidentschap.
- De uitvoerende macht wordt overgedragen naar de staatspresident.
- De staatspresident vertegenwoordigt de Republiek Turkije en de ‘eenheid van het Turks volk’.
- De staatspresident staat aan het hoofd van het toepassen van de grondwet en de uitvoering van de wetten door de staatsorganen.
- Indien nodig, spreekt de staatspresident op de eerste dag van het parlementair jaar, het parlement toe en vertelt over de binnenlandse- en buitenlandse ontwikkelingen.
- De staatspresident publiceert de wetten, en stuurt wetten terug om opnieuw te laten bespreken.
- Mochten wetten in (gedeeltelijk) in strijd met de parlementair reglement, opent de staatspresident een rechtszaak bij het Grondwettelijk Hof om deze te annuleren.
Als 3/5e meerderheid van het parlement ermee instemt, kan een strafrechtelijk onderzoek worden ingesteld naar de staatspresident.
De staatspresident kan één of meerdere vice-presidenten aanwijzen.
Als de president zijn functie niet kan uitoefenen, worden binnen 45 dagen nieuwe verkiezingen georganiseerd. Tot die tijd zal een vice-president aanblijven als president.
De staatspresident mag dienen voor twee termijnen van vijf jaar.
De bevoegdheid om de noodtoestand uit te roepen wordt overgedragen aan de staatspresident.
Militaire rechtbanken worden afgeschaft, tenzij er sprake is van oorlogsmisdaden.
De Hoge Raad van Rechters en Openbare Aanklagers wordt ingrijpend gewijzigd:
- De raad krijgt 13 leden en 2 kamers.
- De staatspresident zal 5 leden voordragen en 6 leden zullen door het parlement gekozen worden. Het laatste lid zal automatisch de minister van Justitie worden.
De begroting wordt gemaakt door de staatspresident, om vervolgens aangenomen te worden door het parlement.
De eerstvolgende verkiezingen worden gehouden op 3 november 2019.