Armand SağNu moet ik die zin op een aantal punten verbeteren. Turkije “bezet” Koerden niet, want hoe “bezet” je mensen? Men kan alleen grondgebied “bezetten”, maar in dit geval klopt dat ook niet. Turken zijn in de elfde eeuw naar Anatolië getrokken, in die tijd woonden daar Byzantijnen, Armeniërs en andere volkeren. Koerden komen in de geschiedenis niet voor als een etnische entiteit. Sterker nog, het woord “Koerd” komt voor het eerst voor in de woordenboeken van Kaşgarlı Mahmut (ook bekend als Mahmud al-Kashgari). Daar is de betekenis “bomen die hoog in de bergen groeien”.
Later gebruikten Arabieren het woord voor volkeren die hoog in de bergen woonden en zich vooral deden spreken als bandieten. In die context is er een gedicht geschreven over Selahattin Eyyubi (ook bekend als Saladin) door een Arabische dichter: “Ook al is hij een koerd, hij was een edelman.” Door veel mensen wordt dit gezien als het bewijs dat Selahattin een Koerd was, maar in die tijd betekende het slechts bandiet. En Selahattin kwam uit de bergen van Irak, waar veel volkeren overleefden door roofovervallen en zich daarna terugtrokken naar de bergen. Het woord had in die tijd geen etnische lading.
Pas rond de 18e/19e eeuw kwam voor het eerst het woord “Koerdistan” voor in bronnen. In die context werd er gerefereerd naar Oost-Anatolië vanwege de vele bergen en de vele rovers die daar woonden. Pas aan het begin van de 20ste eeuw kreeg het woord een etnische lading omdat Kırmancı, Zaza, Sorani, Gorani etc. (kleine stammen die veelal niet-Turkse dialecten spraken, maar onderling ook niet verstaanbaar zijn) zich eronder schaarden.
Wel nu, u ziet dus dat toen Turken Anatolië binnenkwamen in 1071 er geen problemen waren. Er was geen Koerdische staat die “bezet” werd, dan wel “Koerden” met wie gestreden moest worden. Het is het equivalent dat we over 50 jaar “Randsteders” hebben die in opstand kwamen in Nederland. Hieronder bevinden zich dan Turken uit Rotterdam, Marokkanen uit Amsterdam, Surinamers uit Utrecht en Nederlanders uit Gouda etc.; met andere woorden het is geen etnische lading en er kan dan ook geen sprake zijn van “Nederlanders die Randsteders bezetten”.
De vergelijking met Israel en Palestina gaat daarom niet op, maar het is ook geen goede zaak om te vergelijken. Elke zaak is uniek op zichzelf.
Mensen krijgen soms het gevoel dat ze “overheerst” worden. Hetzelfde gevoel hebben IS-strijders nu en of het ook echt zo is, maakt voor die mensen niet uit. Het is namelijk hun werkelijkheid. IS denkt dat Joden de media beheersen, VS hun oliebronnen willen inpikken en Europa het allemaal gedoogd. Daar vechten ze voor. Of het werkelijkheid is, maakt voor ze niet uit. Hetzelfde geldt voor Koerden. Veel Koerden willen niet weten dat Turkije met İsmet İnönü (2e president van Turkije), Cemal Gürsel, Turgut Özal etc. al minstens drie Koerdische presidenten heeft gehad. Turgut Özal sprak zelfs van trots dat hij kon opklimmen tot president van Turkije, ondanks dat zijn moeder geen woord Turks sprak. Kunt u dit zich voorstellen in Nederland? Dat iemand verkozen wordt tot premier en daarna zegt dat zijn ouders hun hele leven al in Nederland wonen maar toch geen woord Nederlands spreken? Men zou van schande spreken.
Meteen hierop aansluitend stond er in het mailbericht dat Turkije geen begrip verdiende: “Zeker niet als je te maken hebt met een land dat weigert te erkennen dat de juridische voorganger-staat (Osmaanse Rijk) genocide pleegde tegen de Armeniërs (onder leiding van de regering geleid door de ‘Jonge Turken’, ofwel de 3 Pasha’s).”
Nu is het argument over 1915 ook niet zo zwart-wit als men doet vermoeden. Veel landen spreken niet van de juridische term “genocide”, zoals bijvoorbeeld Groot-Brittannië, omdat het niet bewezen is dat er sprake is van een genocide. Dat er veel mensen zijn omgekomen, erkent iedereen. Ook Turkije erkent dit. Het gaat hierbij om de intentie. Armeniërs kwamen in opstand en werden daarna gereloceerd binnen het Osmaanse Rijk. Het was dus geen deportatie (waarbij je buiten de grenzen wordt gezet) maar een relocatie. Zowel Oost-Anatolië (waar de Armeniërs leefden) als Syrië (waar de Armeniërs heen gestuurd werden) behoorden al ruim 400 jaar tot het Osmaanse Rijk. Het waren dus geen nieuw veroverde gebieden, maar eeuwenoude provincies.
De regering, waarbij een paar Jong Turken als minister deelnamen, was geen dictatoriaal regime (zoals veel mensen beweren) maar een pragmatische coalitie waarbij de Jong Turken zelfs eerst een overeenkomst hadden met Taşnak (de Armeense organisatie). Taşnak begon echter kort daarna met terreuraanslagen.
Daarom is het niet alleen Turkije dat weigert de term ‘genocide’ te erkennen, dat doen bijvoorbeeld Verenigde Staten, Groot-Brittannië, Europese Unie, Europees Parlement, OSCE, Australië, Israel en Duitsland ook niet; om er maar een paar te noemen. De term ‘genocide’ bestond in die tijd ook niet, de term is special voor 1940-1945 verzonnen en mag juridisch gezien niet met terugwerkende kracht toegepast worden. Tevens is er al een rechtszaak geweest waarbij het een “oorlogsmisdaad” (war crime) is genoemd. Je kunt nu eenmaal niet twee maal dezelfde zaak voor twee verschillende aanklachten voor de rechter brengen. Je kunt niet iemand eerst veroordelen voor doodslag, zijn straf laten uitdienen, en vervolgens nogmaals aanklagen: ditmaal voor moord en hem proberen nogmaals te straffen. Zo werkt straf niet.
Andersom kan je ook geen nieuwe wet met terugwerkende kracht laten toepassen. Je kunt niet zeggen dat smaad en laster ook van toepassing was in de Middeleeuwen, en proberen nakomelingen te straffen. Zo werkt internationaal recht niet.
Overigens zijn er veel Duitse doktoren, diplomaten en legerofficieren (net als veel Nederlandse en Zweedse die neutraal waren) die juist spreken van Armeense wandaden tegen de Turken. Enkele voorbeelden kunt u vinden in deze bronnen:
– Dr. René Bakker, Drs. Antoon Gailly en Drs. Luc Vervloet – Geschiedenis van Turkije.
– Majoor Hjalmar Pravitz (1915)
Daarnaast zijn er veel internationaal gerenommeerde historici die ook weigeren de term ‘genocide’ te gebruiken omdat er simpelweg geen bewijs voor is. Dit doen ze namelijk niet zomaar. Het geeft allemaal aan dat er veel meer aan de hand is in deze kwesties dan men doet blijken. Veel mensen die er een mening over willen vormen, zouden er goed aan doen om zich meer te verdiepen in de materie.
Wil je meer van dit soort artikelen van Instituut voor Turkse Studies (ITS)? Steun ons dan voor maar 5 euro per maand, neem voor meer informatie contact op via [email protected].
Turks.nl Redactie