“De Vrede van Lausanne is de garantie van het land. De grote overwinning van het volk, dat werd bereikt met grote moed en geloof, is officieel erkend in dit verdrag,” zegt hij letterlijk in zijn bericht.

Erdogan verwijst ook naar de couppoging in zijn bericht: De inhoud van het verdrag, die is gebaseerd op basisprincipes als het wil van het volk en de democratie, is vandaag beter te begrijpen” vindt hij. Hij vergelijkt de Turkse onafhankelijkheidsoorlog met de recente opstand van het volk tegen de coup en voor de democratie. Verder benadrukt de president dat Turkije de grote doelen die zijn vastgesteld voor 2023, 2053 en 2071, zeker zal bereiken.

“In de 93ste jaargang van het Verdrag van Lausanne bedank ik, met oprichter Mustafa Kemal Atatürk in het bijzonder, alle staatslieden die een bijdrage hebben geleverd aan dit verdrag.” sluit hij af.

De volledige verklaring van de president:

Het bericht Erdoğan bedankt Atatürk om Vrede van Lausanne verscheen eerst op Turks.nl.

“Het is de grootste naam als het gaat om Turkse geschiedenis. Wij betuigen ons medeleven aan de nabestaanden,” voegt hij eraan toe. In 2013 werd een foto, waarop te zien is dat de president de hand kust van İnalcık, veel besproken.

Het bericht President betreurt dood Halil İnalcık verscheen eerst op Turks.nl.

Vlak voor de verovering woonden er slechts 50.000 mensen in de stad, terwijl het ooit de woonplaats was voor bijna 800.000 mensen. De jonge sultan Mehmet II deed er alles aan om te voorkomen dat de stad nog verder in verval zou raken door gevechten en plunderingen. Daarom vroeg hij de Byzantijnse keizer om zich over te geven, want alleen dan kon de sultan voorkomen dat de stad werd geplunderd door zijn militairen. De Islamitische regel luidt namelijk: “Als de vijand drie maal weigert zich over te geven, mogen de militairen plunderen en de inwoners gevangen nemen”. De Byzantijnen weigerden, waardoor Mehmet II dit niet kon voorkomen.

Na de verovering was Mehmet woedend. De stad werd drie dagen lang geplunderd door zijn militairen en een groot deel van de overgebleven inwoners werden gevangen genomen, tegen de zin van Mehmet in. Het stadsdeel Galata bleef gespaard, omdat de inwoners zich voor de verovering al overgaven.

Konstantiniyye was nog verder vervallen en in bronnen staat dat Fatih zelfs zijn tranen niet in kon houden toen hij zag in wat voor toestand hij de stad overnam. Hij vroeg Loukas Notaras, de laatste ‘Magas Doux’ van de stad, waarom zij zich niet over gaven. “Wij waren dat van plan, maar de Venetiërs gingen daar niet mee akkoord”, kreeg hij als antwoord. Mehmet, nu ‘Fatih’ (de veroveraar), begon direct met de werkzaamheden om zijn stad te herontwikkelen.

Inwoners
Allereerst probeerde Fatih de oude inwoners over te halen om terug te keren. Wanneer de gevluchte inwoners binnen een bepaalde tijd terugkeerden, mochten zij hun huizen terug krijgen. De schade aan hun huizen werd op kosten van de Ottomanen gerepareerd. Voordat Fatih de stad verliet in juni 1453, gaf hij de opdracht om de stadsmuren te herstellen en een paleis te bouwen op de grond waar zich nu de Istanbul-universiteit bevindt. Daar bleef het niet bij: hij gaf de opdracht om minstens 5.000 gezinnen uit verschillende delen van het rijk te laten verhuizen naar de stad. Zij mochten dan gratis wonen in leegstaande huizen.

Fatih kwam in de herfst van 1453 terug naar de stad. Hij zag dat de ontwikkelingen niet vlot verliepen. Veel arme mensen uit verschillende delen van Anatolië kwamen er wel, maar de rijke inwoners van zijn rijk weigerden te verhuizen. Istanbul had geen economie meer en de rijke families van bruisende steden als Bursa, hadden geen enkel reden om hun woonplaats te verlaten. Als reactie daarop liet Fatih in 1454 mensen uit verschillende delen van het rijk gedwongen verhuizen. Een stadsdeel dat ontstond na zo’n gedwongen verhuizing is Aksaray, die dezelfde naam draagt als een centraal-Anatolische stad.

Economie & Joden
De gedwongen verhuizingen mochten niet baten: de inwoners uit Anatolië besloten Istanbul weer te verlaten, er was immers geen handel in Konstantiniyye en daarom ook geen middel van bestaan. Als oplossing daarop liet Fatih duizenden Joden uit de Balkan verhuizen naar de stad. Zij moesten van Istanbul weer een economische trekpleister maken. Toen dit zijn vruchten begon af te werpen, besloot Fatih ook de joden, die werden onderdrukt in Europa, uit te nodigen naar zijn stad. Elk joodse gezin die besloot te verhuizen naar Istanbul, kreeg kostenloos een huis van Fatih en kregen ook belastingvrijstellingen. Fener, Balat, Samatya en Halic werden woonwijken van joden die migreerden uit Italië, Duitsland en Hongarije. Istanbul telde in 1478 zo’n 1647 joodse gezinnen.

Het eerste grote ontwikkelingsproject begon na Fatihs verovering van Servië in 1454. Hij liet zo’n 4.000 Servische gezinnen huisvesten in ruim duizend dorpen rond de stad. Daarmee moest de voedselbehoefte van de stad worden vervuld. Ook bij andere veroveringen liet hij rijken en ambachtslieden verhuizen.

In 1455 kwam Fatih terug naar Istanbul. Hij was tevreden met de voortgang. Zijn paleis was afgerond en een belangrijk deel van de stad was heropgebouwd. Hij liet alle wegen naar de stad opnieuw aanleggen en bouwde bruggen en Karavanserai’s die de stad beter bereikbaar maakten.

In de winter van 1455 nam Fatih een zeer belangrijk besluit. Hij gaf de opdracht om naast zijn paleis een grote overdekte markt te bouwen dat vandaag bekend staat als de ‘Grand Bazaar’ of ‘Kapalıçarşı’ in het Turks. Het werd een markt waar voornamelijk stoffen, bont, juwelen en sieraden werden verkocht.

Het mocht dan wel de goede kant op gaan, Fatih bleef doorgaan met zijn werkzaamheden. In 1459 verplichtte hij zijn viziers en andere belangrijke bestuurders om in elke wijk een külliye te bouwen. Külliye’s zijn gebouwencomplexen met een moskee, een medresse (school), ziekenhuis, hamam, gaarkeukens voor armen en overnachtingsplaatsen voor reizigers. Dit werd een groot succes en de stad groeide ook verder rond deze complexen.

Fatih was persoonlijk betrokken bij alle bouwwerkzaamheden in de stad. Wanneer er moskeeën of paleizen werden gebouwd, ging hij vaak op inspectie of alles naar zijn wens verloopt. In 1465 gaf hij de opdracht om een nieuw paleis te bouwen dat bijna 400 jaar lang het centrum zou zijn van het rijk: het Topkapi Paleis. Deze werd afgerond in 1478.

Istanbul werd in de periode van Fatih omgetoverd tot een bloeiende Turkse stad dat werd uitgerust met tal van paleizen, herbergen, külliye’s, hamams, markten en medresse’s. In 1478 vond er een volkstelling plaats. Daaruit blijkt dat er toen zo’n 60 tot 70 duizend mensen woonden in de stad. Dit was destijds de samenstelling van de populatie:

Groei
Slechts 25 jaar na de verovering was Istanbul twee keer drukker dan voor de verovering en in 50 jaar vervierdubbelde het inwonersaantal. Het aantal inwoners was in 1530 tussen de 400 en 500 duizend en tot het einde van de zestiende eeuw groeide het tot 700 duizend. Door de fundamenten die Fatih had gelegd, werd Istanbul een heuse wereldstad en een waardig centrum van een wereldmacht als het Ottomaanse Rijk.

Bronnen:
Halil Inalcik, 1455 Ottoman Survey of Istanbul

Het bericht Istanbul na de verovering: van ruïne naar wereldstad verscheen eerst op Turks.nl.

Kanunî’s dokter, Mehmed Bedreddin Kosonî, adviseerde koffie met mate te drinken. Dan zou het juist gezond zijn. Ondanks de uitspraak van de dokter dachten toenmalige Islamgeleerden er anders over.

Fatwa
In de zestiende eeuw gaven twee Sjeikh ul-Islams een fatwa (Islamitisch advies) over koffie. De Sjeikh ul-Islam was de hoogste Islamitische autoriteit binnen het rijk. De eerste die een fatwa uitbracht was de bekende Islamgeleerde Ebussuud Efendi, de Sjeikh ul-Islam onder Süleyman de Grote.

De vraag die gesteld werd aan Ebussuud Efendi over koffie was als volgt:
“Zeyd, mütâla’aya kuvvet için yâhud hazm-i ta’âm için kahve içse helâl olur mu?”
Vertaald: Is het halal als men koffie drinkt om de geest of de vertering te stimuleren?

Zijn antwoord:
“Feseka, âlet-i lehv ü fücûr ile içtikleri mekrûhu, adam ist’mâl mi eder?”

Vertaald: Waarom zou je dat walgelijke spul willen benutten, wat zondaars en opruiers drinken tijdens het feesten en het spelen van spellen?

De fatwa van Ebussuud Efendi had dus niet te maken met het verslavend effect van koffie of de effecten op de gezondheid. Dat zien we aan zijn antwoord. Het ging er om door wie het vaak werd genuttigd. Koffie was een populaire warme drank onder bezoekers van koffiehuizen, die het dronken na het nuttigen van alcohol en tijdens het spelen van bordspellen, wat toen als ongepast werd beschouwd destijds. Samen met deze fatwa werden de koffiehuizen gesloten in 1568 omdat ze steeds meer begonnen te lijken op de Meyhane’s (drankhuizen). Ondanks het verbod telde Istanbul rond die tijd zo’n 600 kleine en grote koffiehuizen en koffiewinkels.

Koffieliefhebbers moesten na de dood van Ebussuud Efendi zo’n 20 jaar wachten voordat ze in volle vrijheid mochten genieten van hun favoriete drank. Bostanzâde Mehmed Efendi, die de Sjeikh ul-Islam was tussen 1589 en 1598, gaf in 1592 een uitgebreide fatwa waarin hij de voordelen van koffie beschreef en daarmee koffie weer als halal verklaarde.

Murat IV: Een streng verbod op koffiehuizen
Het meest scherpe verbod op koffie, maar ook op drank, zien we in de tijd van Sultan Murat IV (periode 1623 tot 1640). Na een brand die een belangrijk deel van Istanbul verwoestte, was hij ervan overtuigd dat de brand werd veroorzaakt door bezoekers van koffiehuizen die tabak rookten. Hij legde een verbod op alle koffiehuizen in het hele rijk. Alleen al in de wijk Eyüp van de hoofdstad werden 120 koffiehuizen gesloopt. Maar ook dat was een politiek besluit: koffiehuizen waren ontmoetingsplaatsen voor opstandelingen en opruiers die het rijk onstabiel maakten. Hieraan wilde Murat IV een einde maken: met succes. Het verbod werd overigens later door Mehmed IV teruggedraaid.

<sup>Bronnen:
1. Ertuğrul Düzdağ, 1972. Ebussuud Efendi Fetvalari, ISBN 978-605-5257-06-4
2. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Kahve.</sup>

Het bericht In de tijd van Süleyman de Grote werd koffie haram verklaard verscheen eerst op Turks.nl.

De Ottomaanse Sultan Abdulmecid toonde veel inzet voor een aansluiting van de Devlet-i Aliyye (zoals de Ottomanen zichzelf noemden) bij de toenmalige Europese landen. In 1839 werden er grote hervormingen doorgevoerd waarmee ook het dagelijkse leven in het rijk zou veranderen. Zo voerden de Ottomanen, naast bestuurlijke hervormingen, dagelijkse hervormingen door: ze gingen een broek dragen en aten aan tafel. Toch vonden Europeanen dit onvoldoende en zij eisten meer hervormingen van de Ottomanen; hetzelfde knelpunt als het huidige Turkije. 

Terwijl de onderhandelingen in volle gang waren, kregen de Turken te maken met een ander probleem: de invasie van de Krim door de Russen in 1854. De Engelsen en Fransen vonden dat de invasie ook voor hun een dreiging zou vormen en gingen, samen met de Turken, in oorlog tegen Rusland. Ook stonden Oostenrijk en Sardinië aan de kant van de Turken. Na de verovering van Sebastopol door de geallieerden in 1855, vroegen de Russen om een wapenstilstand.

Een maand voordat de Vrede van Parijs werd uitgeroepen, voerde de toenmalige Sultan Abdulmecid een grote hervormingswet door: de zogehete ‘Islâhat’. Daarmee wilde hij zeker weten dat zijn land toegelaten zou worden in het Europees Concert. Met succes, want op 30 maart 1856 werd de Vrede van Parijs gesloten tussen Rusland, het Ottomaanse Rijk, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en Sardinië. Hierin werd bepaald dat de Ottomanen deel uitmaken van het Concert van Europa. Daarmee werden Turken officieel op papier erkend als Europeanen.

Geen succes
Veel hadden de Ottomanen niet aan de lidmaatschap van de toenmalige ‘Europese Unie’. Toen landen als Frankrijk en Oostenrijk hun macht verloren, kondigde Rusland aan zich niet meer te houden aan de Vrede van Parijs. De bemoeienis van Europa maakte de Ottomanen bij elke ingreep alleen maar kleiner en zwakker. Nadat de Balkanoorlog en de Eerste Wereldoorlog werd het lidmaatschap van de Ottomanen als vergeten beschouwd. Daarmee eindigde het eerste Europese avontuur van de Turken als één grote afgang.

Het bericht Turkije eigenlijk al sinds 1856 lid van de Europese Unie verscheen eerst op Turks.nl.

De ophef rondom het secularisme begon toen İsmail Kahraman, een AKP-kamerlid, ervoor pleitte dat het secularisme niet wordt opgenomen in een mogelijke nieuwe grondwet voor het land. Zijn uitspraak stuitte op zware kritiek van zowel de nationalistische partij MHP als de republikeinse volkspartij CHP.

Op social media zijn de reacties gemengd: De tegenstanders zijn zeer fel en eisten dat Kahraman verooreeld wordt wegens inbreuk op de grondwet, wat strafbaar is in het land. Ook waren er voorstanders: Een deel van AKP’ers vinden dat Turkije af moet zien van het secularisme en dat er een Islamitisch grondwet moet worden ingevoerd.

Ottomaanse Rijk
Veel voorstanders geven het Ottomaanse Rijk als voorbeeld als een succesvol land dat met de sharia werd bestuurd, dat terwijl dit wordt tegengesproken door Turkse historici. Volgens Halil Inalcik, de belangrijkste Turkse historicus, werden Islamitische wetten enkel toegepast bij het straffen van criminelen. Maar ook daar werden vele straffen gematigd: Zo werd het afhakken van handen bij diefstal afgeschaft in de beroemde wetboek van Mehmed II (Fatih). Dit werd omgezet in een geldstraf van 200 akçe (Ottomaanse munteenheid). Ook het stenigen bij overspel werd nooit toegepast. Het rijk zelf werd bestuurd met Kanunname’s, oftewel wetten die de Sultan zelf schreef.

Verder verdienden de Ottomanen veel geld aan produceren en exporteren van wijn naar Europa, blijkt uit belastinggegevens die teruggaan tot de regeerperiode van Suleyman de Grote. Evliya Celebi, de bekende Ottomaanse reiziger (17e eeuw), zegt in zijn boek dat er ruim duizend meyhane’s (tavernes) waren in Istanbul in de tijd van Murat IV. Oorspronkelijk waren deze enkel toegankelijk voor niet-moslims, maar daar hield lang niet iedereen zich aan. 

Naast de Meyhane’s waren er ook bordelen actief in het rijk, iets dat ten strengste verboden is in de Islam. Uit Ottomaanse archieven blijkt dat deze enkel geopend mogen worden met een toestemming en moesten dus ook belasting betalen. Was dat niet het geval, of bleek het dat er ook moslimvrouwen werken, werden deze gesloten. Dat is te zien in Ottomaanse archieven:

Het bericht Premier: Secularisme blijft in grondwet verscheen eerst op Turks.nl.

Historie
De köçeks waren tot de negentiende eeuw zeer actief in Istanbul. Er zouden zo’n 600 mannelijke buikdansers werken in de stad, waaronder een deel voor het paleis. Deze werden zelfs ingezet tijdens besnijdenisfeesten van de zonen van sultans. De Ottomaanse reiziger Evliya Celebi beweert dat een deel van de köçeks actief waren in de homo-prostitutie en beschreef hen als “ontuchthomo’s, onfatsoenlijke en immorele beesten.”

In 1861 verbood de Sultan de köçeks in Istanbul, waarop de buikdansers hun brood in andere delen van het huidige Turkije zochten. Vooral in Kastamonu is het tot op heden een onmisbare feestelijke traditie, waar nu misschien een einde aan komt.

Dansende köçeks tijdens het besnijdenisfeest van de zoon van Ahmed I:

Een köçek uit de negentiende eeuw:

Het bericht Kastamonu verbiedt eeuwenoude traditie ‘Köçek’ verscheen eerst op Turks.nl.

“Deze persoon maakte geen deel uit van de elite”, vertelt onderzoeker B. Sukhbaatar aan de Siberian Times. “We leggen nu voorzichtig het lichaam bloot zodat specialisten het geslacht met zekerheid kunnen bepalen.” Hoogstwaarschijnlijk gaat het om de resten van een vrouw, gezien de attributen waarmee de mummie is begraven.

Adidas
De kleding van de vrouw trekt de aandacht van complotdenkers. De schoenen lijken namelijk sprekend op Adidas-pattas. Fans van complottheorieën vinden dat dit een bewijs is dat tijdreizen mogelijk is.  “Conspiracy theorists believe 1.500-year-old Mongolian mummy “wearing Adidas boots” is finally proof time travel exists”, schrijft Mail Online. “Is this proof of time travel?”, vragen The Sun en de Daily Star zich af. 

Bepaal zelf, Adidas of niet?

Het bericht 1.500 jaar oude Turkse mummie bewijst tijdreizen verscheen eerst op Turks.nl.

Verder waarschuwt Abdülhamit II ervoor dat de boerka gebruikt kan worden om misdaden te plegen. Hij geeft ook een voorbeeld: Recentelijk was een vrouw thuis beroofd door een man die een boerka droeg.

Volgens onderzoeker Murat Bardakci werd de wet streng gehandhaafd in en rond het Yildizpaleis waar de sultan toen verbleef, maar werd in de rest van het rijk nooit echt uitgevoerd. De wet is opgeslagen in het Ottomaans archief onder nummer 99887.

Een deel van de wettekst, dat uit de mond van Abdülhamit II is geschreven door zijn eerste secretaris (başkatip):

“Net zoals dat deze boerka’s in strijd zijn met de plichten van Islamitische vrouwen, kan het ook gebruikt worden door mannen met kwaadaardige ideeën. Recent viel een man, gekleed in een boerka, een vrouw thuis aan en gooide haar bezittingen uit het raam. 

Gezien de schade dat het geloof en de staat hierdoor kan leiden, moet het dragen van een boerka worden verboden middels de personen in kwestie op een gepaste manier te waarschuwen. Dit is een bevel van de Sultan.”

Orginele wettekst:

Het bericht Boerka verboden in Ottomaanse Rijk in 1892 verscheen eerst op Turks.nl.

Murat Bardakçı, journalist die voornamelijk bekend is om historisch onderzoek, schreef hierover in een column. Het blijkt dat ‘ramadanfeest’ een term is die slechts sinds enkele decennia in gebruik is. “Nu noemen we het Ramadanfeest, maar vroeger was het bekend als Suikerfeest”, schrijft hij. In brieven en officiele geschriften werd voornamelijk ‘eid’ gebruikt, wat Arabisch is voor feest. Een onderscheid tussen suiker- en offerfeest werd toen meestal niet gemaakt, omdat het wel bekend was waar men het over had. Werd dat wel gedaan, gebruikten Turken een verturkste uitspraak van ‘Eid al-Fitr’, namelijk ‘ıyd-i fıtr’.

De Ottomanen hadden destijds geen traditie waarbij men suikerwaren serveerden aan elkaar tijdens feestdagen. Suiker was immers erg zeldzaam. Waar komt het woord suikerfeest (şeker bayramı) dan vandaan? Voor het antwoord moeten we enkele eeuwen terug.

Ottomaanse moslims zagen het suikerfeest, de afsluiting van de Ramadan, toen als een juiste moment om hun dankbaarheid naar Allah toe tot uitdrukking te brengen. Het Turkse woord voor dankbaarheid is ‘şükür’. In volkstaal werd het woord eid (of ıyd) al snel vervangen door ‘şükür’, waardoor ‘şükür bayramı’ (feest van dankbaarheid) de voornaamste term was geworden voor het suikerfeest.

Volgens Bardakçı is het woordje ‘şükür’ langzaam omgevormd tot ‘şeker’ (suiker). Als reden hiervoor geeft Bardakçı een leesfout. In het oud-Turkse geschrift (met Arabische letters), werden zowel şükür als şeker op dezelfde wijze geschreven, wat voor een langzame maar zekere verandering heeft gezorgd.

Ramadanfeest (ramazan bayramı) is een term die door sociale en politieke redenen is geadopteerd, zegt de onderzoeker. Mensen waren van mening dat het woordje ‘suikerfeest’ het belang van deze feestdagen niet genoeg weerspiegelt, waardoor ‘ramadanfeest’ werd toegeeigend.

Het bericht Suikerfeest of Ramadanfeest? Welk woord gebruikten de Ottomanen? verscheen eerst op Turks.nl.

“Het was heel bijzonder om dit gereedschap te vinden in een verlaten rivierbedding” zegt Veldkamp. “Het gaat om een door mensachtigen gemaakt stenen werktuig. Dit is het oudste, goed gedateerde menselijke artefact dat tot nu toe is gevonden in Turkije.”.

Europa
“We kunnen hiermee de verspreiding van onze voorouders en de oorsprong van de eerste Europeanen beter begrijpen. Het is waarschijnlijk dat het Anatolisch schiereiland de doorgang was die onze voorouders van Azië naar Europa heeft geleid,” voegt Veldkamp eraan toe. De vindplaats van het werktuig ligt minder dan 200km van de Bosporus, waarlangs de mens waarschijnlijk naar het Europees vasteland is overgestoken.

Het bericht Europeanen komen uit Anatolië verscheen eerst op Turks.nl.