Turks.nl RedactieDoor Onur Ant, Businessweek.
Erdoğan beschuldigt de 75-jarige Gülen die woont in de VS voor een corruptieonderzoek dat drie ministers heeft geforceerd op te stappen. De aanhangers van de prediker in de politie en justitie zouden het onderzoek hebben gestart. Honderden politiechefs werden verwijderd nadat Erdoğan heeft gezegd terug te gaan slaan.
Een groot deel van de machtsperiode van 11-jaar, genoot de conservatieve Erdoğan van de steun die de Gülenbeweging hem gaf. Zij hadden dezelfde doelstellingen; zoals het laten terugdringen van de macht van het seculiere leger. Binnen deze periode belandden meerdere generaals, journalisten en een hoge politiechef -die Gülen dwars zaten of invloed hadden binnen de staat- achter de tralies. Nu is het Erdoğan die onder druk is.
“Gülen heeft een netwerk over het gehele land,” zei Abdullatif Sener, Erdoğan’s ex-vicepremier die in 2007 uit de partij stapte. “De regering spoort de leden van de beweging op binnen de rechtelijke macht en de politie.”
De twee rivalen vallen elkaar aan in codetaal. Zonder ‘Gülen’ op te noemen zei Erdoğan Twitter op 18 december dat er een “staat binnen de staat” bestaat. Deze zou ook achter het corruptieonderzoek zitten dat is gericht op ministers en hun gezinnen.
‘Sloop hun huizen’
Gülen beschuldigt de regering van ‘shooting the messenger’. Volgens hem heeft zijn gehele beweging zichzelf gewijd aan God. “Zij die achter degenen gaan die de dieven vangen, zonder de dieven zelf te zien, moge God vuur sturen op hun huizen, en hun huizen slopen” zei de geestelijke in een speech die werd gedeeld op zijn website Herkul.org.
“Gülen heeft geen enkele betrokkenheid bij of kennis over het onderzoek”, beweert zijn advocaat Orhan Erdemli. “De gezondheidsproblemen van de geestelijke staan het niet toe om de kwestie te bespreken” reageren organisaties die aangesloten zijn bij Gülen, waaronder een stichting voor journalisten en de ‘Alliantie voor Samenlevingsopbouw’.
Toen Gülen in Turkije leefde, was hij actief in het westen van het land, waar hij zakenmensen overhaalde om studentenhuizen op te zetten voor hulpbehoevende studenten; aldus een biografie uit 2008 die is samengesteld door journalist Faruk Mercan. Deze veranderden later in scholen, wat een belangrijk onderdeel is van zijn organisatie. Hier worden leraren en vrijwilligers getraind voor de scholen van Gülen die zich wereldwijd spreiden.
Terrorisme
Gülen verliet Turkije in 1999, na het uitlekken van beelden waarin hij volgelingen zegt te infiltreren binnen overheidsinstellingen. Hij werd beschuldigd van het vormen van een terroristische groep om de seculiere staat te ondermijnen. In 2008 werd hij echter vrijgesproken.
Sindsdien is de gezondheid van Gülen verslechterd. Hij heeft diabetes, en werd opgenomen in het ziekenhuis om een onregelmatige hartslag, aldus Herkul.
Ook gaat het slecht met de betrekkingen tussen de beweging en de regering. Vooral na een anval van Israël op een Turkse hulpschip in 2010, waarbij 10 mensen om het leven kwamen. Erdoğan beschuldigde Israël, terwijl Gülen de organisatie achter de hulpschip bekritiseerde. Een jaar later ontstond er een ander crisis: Waarbij ‘Gülensympathisante officieren’ een onderzoek wilden starten tegen het hoofd van de Turkse inlichtingendienst.
In 2012 nodigde Erdoğan Gülen uit om terug te keren naar Turkije. Ook dat gebeurde zonder zijn naam te noemen. “Degenen die ver zijn van hun huis, die verlangen naar hun eigen land, willen we weer tussen ons zien” zei Erdoğan. Gülen bleef echter in Pennsylvania.
Het conflict tussen de regering en Gülen barstte als laatst open in november, toen Erdoğan de voorbereidingsscholen zei te willen sluiten. Deze scholen zijn een belangrijke bron van inkomsten en volgelingen voor de beweging van Gülen. De scholen hebben een omzet van 2 miljard dollar per jaar, en bieden banen aan ongeveer 100.000 leraren, aldus een bericht in de krant Zaman van Gülen. Ongeveer een kwart daarvan zijn verbonden met de beweging, aldus Erdoğan.
De kracht van de groep ligt niet in de cijfers, maar in de invloedrijke posten die haar leden bezetten. Dat zegt Bekir Agirdir, directeur van onderzoeksbureau Konda. “Zij proberen altijd om binnen de kringen van macht te zijn” zei Agirdir in een interview.
‘Het leger van de Imam’
Veel Turken hebben geprobeerd de invloed van Gülen te onthullen. Journalist Ahmet Şık kreeg een jaar cel toen hij een boek wilde uitbrengen over de infiltratie van Gülen, genaamd ‘ Het leger van de Imam. Hij werd beschuldigd van ‘het plannen van een staatsgreep’. De politie pleegde invallen bij Şık thuis en de uitgever van het boek. Het manuscript werd vernietigd door de politie, maar verscheen achteraf wel op het internet [klik hier om deze te downloaden].
Hanefi Avci
De voormalige politiechef Hanefi Avci werd in 2010 gearresteerd na het publiceren van een best-seller. In zijn boek vertelde hij hoe Gülenisten zijn geïnfiltreerd binnen de politie. Hij kreeg 15 jaar cel wegens beschuldiging van terrorisme [het boek is o.a. te koop op bol.com].
Tot slot
Tijdens jarenlange onderzoeken tegen vermeende groepen die coups plannen -waarbij honderden actieve en ex-generaals werden gearresteerd- waren er nauwelijks problemen tussen Erdoğan en Gülen. “Ze leken onafscheidelijk” zei voorzitter Unluhisarcikli van de German Marshall Fund.
De stichting van Journalisten en Schrijvers die wordt bestuurd door Gülenisten beweert dat er een significante verandering is in de regering van Erdoğan sinds zijn verkiezingsoverwinning in 2011. Zoals de vertraging in de EU-onderhandelingen en persvrijheid.
De kritiek van de Gülenbeweging is voornamelijk gericht op Erdoğan zelf, beweert Mahmut Akpinar, professor politieke wetenschappen aan de Turgut Özal-universiteit in Ankara. Andere Turkse politici, waaronder president Abdullah Gül, zou betere relaties hebben met de beweging. “Het probleem ligt niet zozeer aan de regerende partij. Het gaat om Erdoğan” aldus Akpinar.
