Suikerfeest of Ramadanfeest? Welk woord gebruikten de Ottomanen?

Zo nu en dan heeft men kritiek op het woord ‘suikerfeest’, of ‘şeker bayramı’ in het Turks. Veel mensen zijn voorstander om het woord ‘ramadanfeest’ te gebruiken, oftewel ‘ramazan bayramı’. Volgens hen is dat het juiste woord hiervoor en is ‘suikerfeest’ niet meer dan een foute, populaire term. Maar wat klopt hiervan?

Murat Bardakçı, journalist die voornamelijk bekend is om historisch onderzoek, schreef hierover in een column. Het blijkt dat ‘ramadanfeest’ een term is die slechts sinds enkele decennia in gebruik is. “Nu noemen we het Ramadanfeest, maar vroeger was het bekend als Suikerfeest”, schrijft hij. In brieven en officiele geschriften werd voornamelijk ‘eid’ gebruikt, wat Arabisch is voor feest. Een onderscheid tussen suiker- en offerfeest werd toen meestal niet gemaakt, omdat het wel bekend was waar men het over had. Werd dat wel gedaan, gebruikten Turken een verturkste uitspraak van ‘Eid al-Fitr’, namelijk ‘ıyd-i fıtr’.

De Ottomanen hadden destijds geen traditie waarbij men suikerwaren serveerden aan elkaar tijdens feestdagen. Suiker was immers erg zeldzaam. Waar komt het woord suikerfeest (şeker bayramı) dan vandaan? Voor het antwoord moeten we enkele eeuwen terug.

Ottomaanse moslims zagen het suikerfeest, de afsluiting van de Ramadan, toen als een juiste moment om hun dankbaarheid naar Allah toe tot uitdrukking te brengen. Het Turkse woord voor dankbaarheid is ‘şükür’. In volkstaal werd het woord eid (of ıyd) al snel vervangen door ‘şükür’, waardoor ‘şükür bayramı’ (feest van dankbaarheid) de voornaamste term was geworden voor het suikerfeest.

Volgens Bardakçı is het woordje ‘şükür’ langzaam omgevormd tot ‘şeker’ (suiker). Als reden hiervoor geeft Bardakçı een leesfout. In het oud-Turkse geschrift (met Arabische letters), werden zowel şükür als şeker op dezelfde wijze geschreven, wat voor een langzame maar zekere verandering heeft gezorgd.

Ramadanfeest (ramazan bayramı) is een term die door sociale en politieke redenen is geadopteerd, zegt de onderzoeker. Mensen waren van mening dat het woordje ‘suikerfeest’ het belang van deze feestdagen niet genoeg weerspiegelt, waardoor ‘ramadanfeest’ werd toegeeigend.